21. yüzyılda insanlar artık bütün dünyanın efendisi olarak diğer bütün canlılar üzerinde hakimiyet kurdu ve on bin yıllık bu medeniyet büyük bir keşifle başladı. Tekerlek, araba veya uçaktan değil, tüm zamanların en önemli keşfi olan biradan bahsediyorum. Bira, dünyamızın seyrini defalarca kez değiştirdi ve önemli kilometre taşlarında rol oynadı.

Bilim insanları, günümüz insanlarının 100.000 yıldır yaşamakta olduğunu düşünüyor. Bunun ilk 90.000 yılında göçebe olarak yaşıyor ve avcı-toplayıcı olarak hayatımızı devam ettiriyorduk. İnsanlar günde birkaç saat avcı-toplayıcılık yapıp kalan zamanda birbirleriyle sosyalleşiyordu. Ancak M.Ö. 9.000’de dünyayı sonsuza dek değiştirecek birşey oldu. İnsanlar tarımla uğraşmaya, evler inşa etmeye ve medeniyetler ortaya çıkarmaya başladılar. Tarihçiler bu olguya Tarım Devrimi adını veriyor. Peki insanlar neden tarım devrimini gerçekleştirdi?

İlk birayı kim içti?

Arpanın ehlileştirilmesi ile başlayan tarım devriminin, ekmek için yapıldığı düşüncesi yaygındır ama Oregon State Üniversitesi’nden Dr. Patrick Hayes’in teorisine göre insanlar arpayı bira yapımı için ehlileştirmiş. Arkeolojik kazılar ile ortaya çıkan antik sürahilerde bira kalıntılarının bulunması bunun en büyük kanıtıdır. Tarihte pişirilen ilk ekmekten 3.000 yıl önce insanlar bira içiyordu. Uzmanlara göre bunun pratik iki nedeni vardır: birincisi mayalanmayla birlikte elde edilen yüksek besin değeri ve ikincisi de alkolün sarhoş edici etkisi. Bu noktada “bira yapmak karmaşık bir süreçtir, antik çağdaki ilkel insanlar nasıl bira yapabildi?” sorusunun aklınıza geldiğini duyar gibiyim.

Mayalanma Uzmanı Dr. Thomas Shellhammer, bunun kazara gerçekleştiğini düşünüyor. İnsanlar yabani arpaları topluyor ve bunları bir çömleğe doldurup açıkta bırakıyorlar. Daha sonra yağmur yağıyor ve arpa biraz büyüyerek malt şekeri üretiyor. Neyse ki tekrar yağan bir yağmur da çömleği tamamen suyla dolduruyor ve ardından yabani bir maya da arpa şekerini karbondioksit ve alkole dönüştürüyor. Birkaç gün sonra çömlekteki içeceği tadan insanlar ortaya çıkan üründen çok etkileniyor. Biranın insanları iyi hissettiren etkisi sayesinde bunun nasıl tekrar yapılabileceği merak ediliyor ve bu şekilde dünyamız geri dönülmez bir şekilde değişiyor.

Bira olmasaydı bu yazıyı yazabilir miydim?

Daha iyi bira yapma arzusu teknolojik gelişmeleri domino etkisiyle tetiklemiştir. İnsanlar arpa üretmek amacıyla elleriyle toprağı kazmaktan yorulduğunda sabanla çift sürmeye başladılar. Toprağın bir kısmı su olmadan tarıma elverişli olmayacağından sulama teknolojileri ortaya çıkmaya başladı. Üretilen fazla gıdayı taşımak için at arabaları kullanılmaya başlandı. Bununla birlikte daha fazla bira ve daha fazla arpa aynı zamanda daha fazla tarla anlamına gelir ve bu da hesap tutma çalışmalarını, dolayısıyla biranın en önemli erken dönem keşfi olan yazıyı ortaya çıkarmıştır.

Sümeroloji Uzmanı Dr. Stephen Tinney’e göre yazının keşfedilmesine yönelik ihtiyaç, bira gibi malların üretim ve satış kayıtlarının tutulması amacıyladır. Çivi yazısında sağdaki fotoğraftaki işaret bira anlamına gelir ve tarihteki en önemli kelime listelerinden (antik sözlük) birisinde bira ile ilgili 160’tan fazla farklı kelime vardır. Eskimoların kar için kullandığı kelime sayısı bile bundan daha azdır. Yazının keşfine biranın neden olması sizi şaşırttı mı? Ancak, bu daha sadece başlangıç.

Mısır piramitlerinin bira ile inşa edildiğini biliyor muydunuz?

Antik Mısırlılar muazzam miktarlarda bira üretirlerdi ve piramitlerin yapımında çalışan işçilere ödeme olarak her gün belirli bir miktarda bira verilirdi. Yani küçük bir hesapla Mısır’daki Giza Piramidi’nin yapımı için yaklaşık 875 milyon litre bira mayalandığını söyleyebiliriz. Günün birinde Mısır’daki piramitleri görme fırsatınız olursa, bu muazzam eserlerin yapımı için mayalanan milyonlarca litre birayı da hayal etmeyi unutmayın. İşçilere ödeme olarak kullanılmasının yanı sıra, özellikle varlıklı kişiler öldüklerinde litrelerce bira ve bira yapma ekipmanı ile defnedilirlerdi. Böylece bu yaşamsal içeceğe sonsuza kadar erişimleri olacağına inanılırdı.

Antik çağda biranın oynadığı role kısaca değindik, modern çağda biranın oynadığı rolü de okumak için buraya tıklayabilirsin.